«Փաստ» օրաթերթը գրում է
Նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարությունից արդեն 10 ամիս ժամանակ է անցել, սակայն իրավիճակը շարունակում է լարված մնալ։ Ադրբեջանը ոչ միայն չի վերադարձնում գերիներին և չի կատարում այդ հայտարարության դրույթները, այլև ժամանակի ընթացքում նորանոր սադրանքների է գնում։ Ուստի տրամաբանական է, որ անհրաժեշտ է ոչ միայն կանխել ադրբեջանական սադրանքները, այլև Բաքվի հանցագործ պահվածքը դատապարտելու խնդիրը բարձրացնել տարբեր միջազգային ձևաչափերով։ Քանի որ պարտությունից հետո Հայաստանը ռազմական առումով դեռևս համապատասխան լծակներ չունի, որպեսզի, ինչպես պետք է, Ադրբեջանին հակադարձի, ապա առաջին պլան է մղվում դիվանագիտական ճակատը, թեպետ դա, կարելի է ասել, միշտ էլ առաջնային է։
Ընդ որում, Հայաստանն իր աչքի առաջ պետք է ունենա պատմության ընթացքում գրանցված այն բազմաթիվ դեպքերը, երբ ռազմական հաղթանակը դիվանագիտական հարթակում, ի վերջո, վերածվել է պարտության։ Փաստորեն ստացվում է, որ այսօր մեր երկրի առաջ ծառացած ամենակարևոր հարցերից մեկը զինված ուժերը վերականգնելու հետ մեկտեղ ակտիվ դիվանագիտական աշխատանքներ տանելն է։ Սակայն Հայաստանը չի կարողանում համապատասխան կերպով իր շահերն առաջ մղել արտաքին հարաբերություններում, որն անկասկած արտաքին աշխարհի հետ աշխատանքներ տանող բարձրաստիճան պաշտոնյաների պրոֆեսիոնալիզմի բացակայության, հնարավոր է՝ ապաշնորհության արդյունք է։ Կան նաև այլ վարկածներ, բայց չխորանանք դավադրապաշտության խութերում...
Փաստը մնում է փաստ, որ այս իշխանության վարած ապիկար քաղաքականության պատճառով Հայաստանի հեղինակությունը հողին է հավասարեցվել։ Դրա համար էլ բոլոր պրոֆեսիոնալ դիվանագետները հրաժարվեցին Փաշինյանի իշխանության պարագայում արտգործնախարար աշխատել։ Փաշինյանն էլ ստիպված եղավ արտգործնախարար նշանակել նախկին ԱԺ նախագահ Արարատ Միրզոյանին։ Բայց հարցն այն է, որ ԱԺ նախագահ եղած ժամանակ Միրզոյանը անգամ ի վիճակի չէր զարկ տալ խորհրդարանական դիվանագիտությանը, ուր մնաց՝ կարողանա արտաքին քաղաքական գերատեսչությունը պատշաճ կերպով ղեկավարել։
Բայց սա առանձին խոսակցության թեմա է: Իրականում ընդհանուր առմամբ այս իշխանության պաշտոնյաները, ինչպես մնացյալ գրեթե բոլոր ոլորտներում, առավել ևս արտաքին քաղաքականության դաշտում նույնիսկ չեն պատկերացնում դիվանագիտական ամենապարզ նրբությունները։ Արդյունքում մեր իշխանավորները՝ Փաշինյանից սկսած, կարող են հայտնվել տհաճ ու հաճախ նաև ծիծաղելի իրավիճակներում։ Իսկ դրանից տուժում է Հայաստանի հեղինակությունը։ Օրինակ՝ մամուլում տեսանյութ հայտնվեց այն մասին, որ ՀԱՊԿ Հավաքական անվտանգության խորհրդի նիստին արարողակարգով սահմանված է, որ առաջինը պետք է ժամաներ կազմակերպության գլխավոր քարտուղարը, բայց առաջինը Փաշինյանն է ժամանում։
Բացի այդ, շատ զարմանալի է, որ արտգործնախարար Արարատ Միրզոյանը «օդանավի անսարքության» պատճառով ՀԱՊԿ նիստին չի կարողանում ներկայանալ, իսկ հետո հանկարծ պարզվում է, որ անսարքության հարցը լուծված է, և նա կարողանում է մեկնել և ուշացած ներկայանալ նիստին։ Իշխանությունները չեն կարողանում կամ էլ չեն ցանկանում հասկանալ, որ դիվանագիտության մեջ յուրաքանչյուր դետալ հատուկ ուշադրության է արժանանում։ Եվ ՀԱՊԿ-ի շրջանակներում Արարատ Միրզոյանի ուշացումը ինչ-որ առումով դեմարշ կարող է դիտվել իրենց նկատմամբ։ Շատ լուրջ հարց է նաև այն, որ իշխանություններն ի վիճակի չեն միջազգային հանրության առաջ պատշաճ կերպով բարձրացնել մեզ հուզող խնդիրները։
Օրինակ՝ Ադրբեջանի կողմից հայ գերիներին չվերադարձնելու հարցը պետք է որ արդեն միջազգային շատ լուրջ աղմուկի պատճառ դառնար։ Սակայն Հայաստանը այս թեման արտաքին աշխարհում չի բարձրացնում այնպես, ինչպես անհրաժեշտ է։ Օրինակ՝ Փաշինյանն այդ թեմայով ընդամենը մեկ-երկու նախադասությամբ է խոսում, այն էլ՝ ՀԱՊԿ Հավաքական անվտանգության խորհրդի միայն նեղ կազմով նիստի ժամանակ։ Իսկ ԱԺ նախագահ Ալեն Սիմոնյանն էլ Վիեննայում ընթացող խորհրդարանների նախագահների 5-րդ համաշխարհային համաժողովի ժամանակ, որքան թույլ է տալիս նրա ելույթի մասին պատկերացում կազմել պաշտոնական հաղորդագրություններից, անգամ հարկ չի համարել գերիների հարցը բարձրացնել։
Իսկ ահա Ադրբեջանում հայ գերիների խոշտանգումների մասին ՄԻՊ-ի զեկույցները համարում է հորինված պատմություններ։ Ինչպես ասում են՝ առանց մեկնաբանության... Մյուս կողմից՝ իշխանությունները, կարծես, մոռացել են, որ ադրբեջանական զորքերը ներխուժել են ՀՀ ինքնիշխան տարածք, դրա համար էլ այս մասին նույնպես ծպտուն չեն հանում, իսկ խոսելիս էլ փաստացի հաստատում են, որ դրանք ադրբեջանական տարածքներ են։ Դե... «սովետական քարտեզներով»: Բայց երբ խոսքը վերաբերում է տարածաշրջանում հաղորդակցության ուղիների բացմանը, սկսում են դրա մասին տեղինանտեղին խոսել՝ առանց հաշվի առնելու, թե ի վերջո այն մեզ որքանով է ձեռնտու լինելու։ Այդպես էր կառուցված նաև Փաշինյանի ելույթը նույն ՀԱՊԿ Հավաքական անվտանգության խորհրդի նիստում:
Իշխանությունների ուշք ու միտքը միայն այն է, որ հանկարծ Թուրքիայի ու Ադրբեջանի համար անհանգստություն չստեղծեն, իսկ Հայաստանն ու մեր շահերը «կսպասեն»։ Մի խոսքով, Հայաստանի իշխանությունները միջազգային հարթակում խեղճության ու անկարողության տիպար են դարձել։ Բայց երբ խոսքը ներքին խնդիրներին է վերաբերում, ընդդիմությանն ու ընդդիմախոսներին ճնշելուն, նրանք իսկույն «դուխով» են դառնում, իսկ մուրճը նորից հայտնվում է ձեռքներին, ավելի ստույգ՝ լեզուներին...
ԱՐՏԱԿ ԳԱԼՍՏՅԱՆ
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
